بسم الله الرحمن الرحیم

 

گزارش نشست «استراتژی ایالات متحدۀ امریکا در منطقۀ جنوب غرب آسیا با تأکید بر مسأله برجام»

 

در تاریخ هشتم آبان ماه 1396، در دانشکدۀ جغرافیا، نشست «استراتژی ایالات متحدۀ امریکا در منطقۀ جنوب غرب آسیا با تأکید بر مسأله برجام»، به همت کمیتۀ برنامه‎ریزی گروه جغرافیای سیاسی، با سخنرانی جناب آقای دکتر پیروز مجتهدزاده و با حضور اساتید و دانشجویان برگزار شد. این نشست در راستای بررسی تحولات اخیر مربوط به مسئله برجام، یعنی تأیید نکردن پایبندی ایران به توافق هسته‎ای توسط ترامپ رئیس‎جمهور امریکا، طرح بازبینی برجام توسط کنگره امریکا و اعلام استراتژی جدید امریکا نسبت به ایران بود.

آقای دکتر مجتهدزاده در ابتدا با بیان شرحی دقیق از چگونگی آغاز و توسعۀ برنامه هسته‎ای ایران، به بررسی سیاست ایالات‎متحدۀ امریکا نسبت به برنامه هسته‎ای ایران قبل از انقلاب اسلامی ایران پرداختند. ایشان بیان کردند که اولین پیشنهاد برای توسعۀ قابلیت‎های هسته‎ای ایران توسط خود امریکا ارائه شد و اولین تحقیقات برای برآورد میزان ذخایر اورانیوم ایران توسط مهندسین امریکایی انجام شد و سپس آلمان با توصیه امریکا در صنعت هسته‎ای ایران سرمایه‎گذاری کرد. ایشان سپس تغییر سیاست امریکا نسبت به برنامۀ هسته‎ای ایران را پس از انقلاب اسلامی ایران تشریح کردند. 

دکتر مجتهدزاده سپس به فرایند مذاکراتی که منتهی به برجام شد پرداختند و به مسائلی مانند نقش اتحادیۀ اروپا در مذاکرات برجام اشاره کردند. ایشان اظهار داشتند که اتحادیۀ اروپا همیشه نقش کاتالیزور را داشته است و طی فرایند مذاکرات برجام نشان داد که می‌تواند نقش پراهمیتی در ایجاد موازنه داشته باشد. از زمان آغاز به کار دولت ترامپ و آغاز نگرانی‎ها در مورد پایبندی امریکا به برجام، اتحادیۀ اروپا از برجام دفاع کرده و پایبندی ایران به برجام را تأیید کرده است. اما این دفاع بیشتر لفظی بوده است.

ایشان اظهار داشتند اگر در زمان اوباما، ایران امریکا را مجبور می‎کرد که به تعهدات خود در قبال برجام عمل کند، اکنون با این شرایط روبه‎رو نبودیم. ترامپ نیز به دنبال این نیست که برجام را لغو کند چون باید بهای سنگینی برای آن پرداخت کند. ترامپ به دنبال این است که شرایطی را ایجاد کند که ما برجام را لغو کنیم. ازاین‎رو به دنبال راه‎هایی است که شرایط را فراهم کند که ما برجام را لغو کنیم؛ به همین دلیل امریکا به دنبال این است که بیشترین لطمه‎ها را به ایران از طریق سیاست‎هایی مانند اعمال تحریم‎های جدید وارد کند.

در نهایت ایشان بیان کردند که روابط خارجی باید بر اساس ایجاد توازن با دوستان و دشمنان باشد. ایران در قضیۀ برجام نتوانست این توازن را ایجاد کند. در شرایط کنونی ایران باید ضمن تأکید بر اینکه برجام را ترک نخواهد کرد، در سیاست خارجی خود بر اساس زیربناهای ژئوپلیتیکی و منافع ملی خود عمل کرده و دیپلماسی را اتخاذ کند که مانع از این شود که امریکا به اهداف خود در مورد برجام دست یابد.    

ایشان بیان کردند که باید تعارفات کنار گذاشته شود و دفاع لفظی اتحادیه اروپا از ایران جنبۀ عملی به خود بگیرد و تبدیل به عمل بازداری ایالات‎متحده‎امریکا شود. مقامات کشور ما باید اتحادیۀ اروپا را از برخورد انفعالی با مسئله برجام خارج کرده و آن را مجبور به نشان دادن حمایت عملی خود از ایران کنند. برجام قراردادی چندجانبه است، بنابراین ایران باید اتحادیۀ اروپا را مجبور کند که شورای وزیران 5 + 1 و ایران را دعوت کرده و نتایج برجام را بررسی و امریکا را تهدید کند که در صورت عمل نکردن به تعهدات خود موضوع را به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع خواهد داد.